Energiezuinig koelen

De zomer staat weer voor de deur! Ondanks de koude voorjaarsmaanden met regelmatig een hagel- en sneeuwbui is het niet gezegd dat ons een koele zomer te wachten staat. Temperaturen van rond de 30 ⁰C of hoger waren vorige zomer immers meer regel dan uitzondering. De airco’s zijn iedere zomer uitverkocht, maar dat dat een energievreter is, is je vast niet onbekend. Maar je kan ook energiezuinig koelen. Hoe? Dat vertellen we je graag hieronder.

Is het warm binnen? Dan doen we al snel een raampje open. Op zichzelf natuurlijk geen slecht idee, maar als het buiten al warm is, zijn we daarmee te laat. Volgens Walid Atmar van Binnenklimaat Nederland vergeten we vaak dat we de warmte vóór moeten zijn. “Pas als we het warm krijgen, denken we na over koelen, terwijl dat al te laat is. Het begint bij de warmte buiten houden. Wat niet binnenkomt, hoeft ook niet gekoeld te worden”, legt hij uit. “Actief koelen is veel duurder dan zorgen dat warmte niet binnenkomt. Dus zoek het vooral in de schil, in overstekken, zonwering, zonwerend glas en zomernachtventilatie.”

Energiezuinig koelen door te isoleren

Een voorbeeld dat vaak wordt genoemd als het om isoleren gaat, is je huis te zien als een thermoskan. Is het binnen koel, dan blijft het koel, maar is de warmte eenmaal binnen, dan is het moeilijk die warmte buiten te krijgen. Toch is de juiste isolatie van belang als het om energiezuinig koelen gaat. Vooral het isoleren van het dak is daarvoor nodig. “De zon die dagenlang op het dak brandt, zorgt voor een enorme hoeveelheid warmte binnen, maar door goede dakisolatie is er zeker warmtereductie aanwezig”, legt Cindy Vissering van Betonhuis uit.

Overstekken

Middels een overstek, een uitstekend deel van het huis, zorg je ervoor dat ramen in de schaduw blijven en de zon, en daardoor dus de warmte, minder snel binnenkomt. Natuurlijk werkt dit het best als hier al rekening mee wordt gehouden bij de bouw. “Een bouwkundig overstek plaatsen aan bestaande bouw is vrij moeilijk en vaak niet realistisch”, aldus Richard Geraerts van Duco Ventilation & Sun Control. “Wel is het een optie om voor een architecturale zonwering te gaan, dus zonwering die geplaatst wordt aan het huis en dienst doet als structurele zonwering. Denk hierbij aan lamellen voor het raam, een milieubewuste en moderne oplossing om de zon buiten te houden.”

Zonwering

Zonwering is van alle tijden, maar oh zo belangrijk. Gebruik het wel op de juiste manier. Doe op tijd dat rolluik, die screen, de shutters of de markiezen dicht, liefst nog voordat de zon begint te schijnen.

Je kunt zowel van binnenuit als van buiten de zon uit je huis weren. Een combinatie van beide is het best. “Schaf voor binnen goede raambekleding aan zoals jaloezieën, een rolgordijn en/of een overgordijn, het liefst verduisterend. En zorg buiten voor een effectief zonnescherm of rolluik. Ook met shutters of luiken houd je de zon buiten”, legt Pim Nusselder van Milieu Centraal uit. “Heb je nog geen goede zonwering, schaf dan geen mobiele airco aan”, vervolgt hij. “Dat is geen duurzame keus. Houd simpelweg de zon buiten, gebruik desnoods een wit laken. Ik denk hierbij altijd aan mijn moeder die op tropische dagen voor het kamerraam – pal op het zuiden – een laken ophing. Zo kwam er geen zonnestraal binnen. Voor nu is dat wellicht een noodoplossing, maar het is wel een duurzame en kosteloze methode. Soms moeten we gewoon ons boerenverstand gebruiken.”

Goede ramen en kozijnen

Waar de zon door naar binnen schijnt? Juist, de ramen! Volgens Marcel Kiekebos van Techniek Nederland  is dit, samen met het goed isoleren van het dak en de spouwmuur, de eerste stap die je moet zetten als je je huis wilt verduurzamen. “Natuurlijk is het niet zo dat het glas de zon tegenhoudt, daarvoor is zonwering nog steeds nodig, maar goede ramen zijn wel in het belang van temperatuurverschillen en het binnen of juist buiten houden van warme lucht.”

Er zijn verschillende soorten ramen verkrijgbaar. HR++ of triple glas zijn de twee betere soorten, waarvan triple glas tot de beste behoort. Maar als je voor triple glas kiest, moet je ook de kozijnen aanpassen. Bij HR++ glas hoeft dat niet, daarmee kun je enkel de ruit vervangen. Dat kozijnen vervangen wel een duurzame overweging is, hoeven we vast niet uit te leggen. “Via kozijnen en buitendeuren gaat in de winter veel warmte verloren, maar komt in de zomer ook veel warmte binnen”, legt Nusselder uit.

Zomernachtventilate

Is het nu verplicht om ? Nee, ventileren is belangrijk om schone lucht in huis te krijgen en dus zeker iets dat we niet moeten vergeten. Houd altijd een ventilatierooster open, het liefst aan de kant waar de zon niet op staat.

Heb je geen mechanische ventilatie? Ventileer dan vooral in de ochtend wanneer de zon er nog niet is, of na zonsondergang in de avond en de nacht. Volgens Kiekebos is het van essentieel belang om in de ochtend voor 10 uur het huis te ventileren en daarna alles te sluiten en ramen te bedekken met zonwering. “Vooral in een op en top geïsoleerd huis is ventileren heel belangrijk.” Goed geïsoleerde huizen houden warmte lang vast (het thermoskaneffect), waardoor er binnen sprake kan zijn van oververhitting en vervuilde lucht. Daarom is zomernachtventilatie tijdens een koele nacht aan te raden voor iedereen.

Het woord ‘koele’ is hier wel essentieel, want een zomernacht kan ook heel benauwd zijn, waardoor je alsnog de hitte in huis haalt. Hoe je nachtventilatie op de juiste manier toepast? Daar geeft Walid Atmar drie manieren voor:

• 1 Mechanisch actief: via een warmtewisselaar of een bypass bij balansventilatie, die ’s nachts koudere lucht naar binnen brengt. Of door grondbuiskoeling, waarbij de aanvoerlucht voor de mechanische ventilatie via een grondbuis loopt die ’s zomers wat koudere lucht bevat dan de buitenlucht. Daarnaast bestaan er ook WTW-systemen (Warmteterugwin-systemen) die niet alleen deels warmte terug winnen in de winter, maar ook de warme toevoerlucht kunnen ‘voorkoelen’ voordat het binnenkomt.
• 2 Bijna passief: via een ventilatieluik dat zich automatisch opent.
• 3 Passief: via ramen, deuren, roosters of luiken die bewoners ’s nachts zelf open zetten.

Energiezuinig koelen met meer groen

Als we kijken naar passief koelen, dan is een groene omgeving niet weg te denken. Atmar: “Groen in de openbare ruimte en de achtertuin leiden tot significante temperatuurreductie. Bomen behoeden tegen zoninstraling, waterverdamping van de bladeren zorgt voor koelte en bovendien vangen bomen CO₂ weg. Dus plant een loofboom in je tuin, of een druivenrank aan je gevel. Dat leidt tot koelte in huis. Daarnaast helpen een sedum– of grinddak ook zeker, en een wit dak is ook heel effectief.”

Dit artikel is afkomstig uit Groener Wonen 02 2021. Kijk voor meer duurzame tips op GroenerWonen.com.