14 februari is al jarenlang omgedoopt tot de dag van de liefde: Valentijnsdag. Voor de meesten is het een dag vol romantische gebaren en samenzijn. Anderen zien Valentijnsdag meer als een commercieel circus. Maar wie was Valentijn en waarom is hij het symbool voor de liefde?

Het idee achter Valentijnsdag is dat geliefden elkaar wat extra aandacht geven. Bijvoorbeeld door het sturen van een kaartje met een persoonlijke tekst of gedicht, of het geven van een mooi cadeau. Over de oorsprong van deze dag is echter veel onduidelijk. Het enige dat wel zeker is, is dat Paus Gelasius van de Rooms-Katholieke kerk in het jaar 496 de veertiende februari uitriep als dag van de Heilige Valentijn. Wie deze Valentijn was, is niet met zekerheid te zeggen. Toch doen er aantal verhalen en legenden de ronde.

Priester in Rome

Volgens de voornaamste bronnen was Valentijn een priester in Rome, die in de derde eeuw ter dood werd veroordeeld door de Romeinse keizer Claudius II. In de tijd van het Romeinse Rijk geloofde men in goden. Voor alles bestond een god, van schoonheid tot wijsheid en van de natuur tot oorlog. Het was ten strengste verboden om in een andere religie te geloven. Mensen die wel in iets anders geloofden, het christendom bijvoorbeeld, werden heidenen genoemd en vervolgd.

Een van deze heidenen was Valentijn. Hij was priester binnen de katholieke kerk en dit was dus verboden. De keizer die aan de macht was (Claudius II) op het moment dat Valentijn leefde, wilde de priester uit de weg ruimen. Hij was echter erg onder de indruk van Valentijn als persoon en bood hem daarom de mogelijkheid om afstand te doen van zijn christelijke geloof en zo zijn leven te redden. Valentijn ging hier niet mee akkoord en hij probeerde zelfs Claudius te bekeren tot het Christendom. Dit betekende het einde voor de katholieke priester.

Vlak voor zijn dood verrichte hij nog wel een wonder. Hij genas namelijk de blinde dochter van een cipier. Door dit wonder werd hij heilig verklaard en kreeg hij de titel Sint-Valentijn. Jaren later voerde Paus Gelasius de dag van de Heilige Valentijn door op 14 februari om deze priester te eren.

Bisschop van Terni

Valentijnsdag is dus waarschijnlijk naar bovengenoemde Sint-Valentijn vernoemd. Een andere theorie is dat de dag is vernoemd naar een bisschop uit het plaatsje Terni. Over deze Valentijn is echter bijna niets bekend, behalve dat ook hij in de derde eeuw omkwam tijdens de christenvervolgingen. Hij zou zijn onthoofd onder het bewind van keizer Aurelianus, rond het jaar 273. Ondanks dat de beide Valentijnen, volgens de verhalen, door verschillende keizers zijn vervolgd, is het niet uitgesloten dat de twee legenden over dezelfde persoon gaan.

Nieuw verhaal

De verhalen over priester Sint-Valentijn en bisschop Valentijn hebben eigenlijk totaal niets te maken met de manier waarop we tegenwoordig Valentijnsdag vieren. De levens van de vermoorde christenen hebben niet bepaald te maken met liefde en aandacht voor elkaar. Om deze reden is er een nieuw verhaal rondom Sint-Valentijn ontstaan. In deze geromantiseerde versie is hij nog steeds een priester én werd hij gearresteerd door keizer Claudius II, maar om een andere reden.

De keizer zou een wet hebben doorgevoerd die het trouwen voor soldaten verboden maakte. De reden hierachter was omdat hij dacht dat getrouwde mannen slechte soldaten zouden zijn. Ze zouden immers te erg zijn afgeleid door de liefde voor en het gemis naar hun vrouw. Sint-Valentijn zou in het geheim toch trouwplechtigheden hebben uitgevoerd, omdat hij de liefde belangrijker vond dan de wet van de Romeinse keizer. Toen Claudius II hier achter kwam, arresteerde hij Valentijn. Dit verhaal past natuurlijk een stuk beter in het plaatje van de hedendaagse Valentijnsdag.

Valentijnsdag in plaats van Lupercalia

Nog een andere legende vertelt het verhaal dat Valentijnsdag zou zijn ingevoerd om het Romeinse feest Lupercalia te vervangen. Tijdens dit feest werden de Romeinse goden Juno en Pan geëerd. De Rooms-Katholieke paus Gelasius was het natuurlijk niet eens met dit feest, aangezien hij wilde dat iedereen zich aan een christelijke levensstijl hield. Hij verbood het Lupercalia-feest en verving het door Valentijnsdag. Het feest was namelijk zo populair en geliefd, dat de paus het niet kon maken het feest zomaar af te schaffen.

Het Lupercalia-feest stond in het teken van het koppelen van mensen. Alle namen van ongetrouwde vrouwen werden opgeschreven en kwamen in een grote kom te liggen. De ongehuwde mannen mochten ieder een papiertje uit de kom halen en de vrouw wiens naam op het blaadje stond, werd hun partner voor zolang het feest duurde. Dit verhaal zou zeker verklaren waarom Valentijnsdag de dag van de liefde is. Toch is er geen bewijs dat de afschaffing van Lupercalia in verband staat met het ontstaan van Valentijnsdag.